Duurzame kerken

Meer dan standaard oplossingen
Aan het woord is Simon Hanemaaijer, architect-partner bij RoosRos Architecten. “We moeten af van het idee dat verduurzamen eenzijdig draait om technische oplossingen zoals zonnepanelen en warmtepompen. Besef ook de groeiende schaarste aan materialen (fossiele grondstoffen), de schaarste aan ruimte in Nederland en de steeds urgentere wateropgave. We moeten vooral de juiste dingen gaan doen, in plaats van de verkeerde dingen iets minder slecht.”

Omdenken
De voorbeelden laten zien dat er wel degelijk mogelijkheden zijn om kerkgebouwen te verduurzamen, maar begin met juiste doel voor ogen. Het vereist dat we anders omgaan met de bronnen van de Schepping. Vanuit de Trias Ecologica beredeneerd, zullen we eerst de vraag zoveel mogelijk moeten beperken. De overgebleven vraag vervolgens zoveel mogelijk invullen met hernieuwbare energie en materialen. Als dat (nog) onvoldoende kan, probeer dan de fossiele bronnen op z’n minst zo efficiënt mogelijk te gebruiken. Vooral ook in die volgorde. Dat is niet iets voor de toekomst, maar voor nú!

Eigen gebouw?
“Met de kennis van nu, is de vraag of een kerkelijke gemeente nog wel een (nieuw) eigen gebouw nodig heeft een lastige. Geen gebouw gaat misschien wat ver, maar we dagen gemeentes graag uit om buiten hun kaders te denken. Nieuwe vormen van kerkzijn, soms als bewuste keuze, soms vanwege noodzaak door pandemie, geven nieuwe inzichten in huisvestingsbehoefte. ”In geval van nieuwbouw is dat uiteraard een andere discussie dan bij bestaand kerkelijk vastgoed.

Multifunctioneel gebruik
Op zondag een kerk, doordeweeks een kinderopvang en ’s avonds een vereniging. “Door kerkgebouwen open te stellen en flexibel in te richten voorkom je leegstand, verhoog je de bezettingsgraad en beperk je daarmee de vraag naar ruimten op een andere plek. Je verlaagt ook nog eens de drempel een kerk binnen te stappen. Dat het combineren van functies kan, bewijst onder andere ons ontwerp voor een school en kerk in Sliedrecht. Dit lijkt misschien makkelijker te realiseren bij een nieuw gebouw, maar ook historische gebouwen, zoals de Oude Kerk in Maasland, kunnen multifunctioneel gemaakt worden zonder afbreuk aan het monumentale karakter.”

Uniek
RoosRos Architecten wil vanuit haar missie Respectvol Rentmeesterschap bijdragen aan een gezonde en toekomstgerichte gebouwomgeving. Dit geldt zeker ook voor kerkgebouwen! Echter, iedere casus voor verduurzaming van een kerkgebouw is uniek en specifiek betreffende per locatie en kerkelijk gemeente. Daarom maken wij graag maatwerkadvies!

Heeft u concrete adviesvragen? Wij maken graag een vrijblijvende afspraak om kennis te maken en kennis te delen.

Casus 1: Voor de Oude Kerk in Maasland heeft RoosRos onderzoek gedaan hoe het Rijksmonumentale kerkgebouw vaker en breder ingezet kan worden. Door een aantal bouwkundige, energetische ingrepen en het toevoegen van een aantal eigentijdse voorzieningen, zoals verplaatsbaar podium, sanitair, een keuken, etc. is het gebouw multifunctioneler bruikbaar. Een kans voor bredere en betere exploitatie.

Casus 2: Het Kruispunt in Amersfoort Vathorst is ontworpen als multifunctioneel gebouw waar naast kerkelijke activiteiten ook andere maatschappelijke buurt-functies gefaciliteerd worden. Door de transparante vormgeving is het gebouw uitnodigend en laagdrempelig en krijgt het een directe fysieke koppeling met de buitenruimte.

Casus 3: Gereformeerde Gemeente Nieuw-Beijerland. Bij de nieuwbouw van deze kerk is sterk gestuurd op een hoogwaardig en energiezuinige installatie. Door inzet van natuurkundige principes kon de inzet van techniek beperkt blijven. Een voorbeeld van het integraal ontwerpen en toepassen van de nieuwste technieken.