Geen kantoren meer

Tot op heden werkt RoosRos nog steeds vanuit huis. Net als vele anderen hebben ook wij ons kantoor gereed gemaakt om weer verantwoord terug naar kantoor te keren. Met deze aanpassingen rijst zich de vraag: hoe permanent zijn deze aanpassingen eigenlijk? Dit zal vast niet de laatste keer zijn dat een virus de wereld teistert. Is het 1,5m kantoor het kantoor van de toekomst? Met zo'n 25 mensen binnen en buiten ons vakgebied brainstormden wij over de toekomst van het kantoor. 

Vandaag - omschakeling naar thuis
Veel mensen werken thuis. Sommigen niet alleen als werknemer of collega, maar als vader/moeder, echtgeno(o)t(e), docent én oppas in één. Het zijn heftige tijden. De grens tussen werk en privé is nog meer vervaagd dan voorheen en we hebben minder beweging, minder sociaal contact en krijgen minder inspiratie door de mensen die we normaal gesproken om ons heen hebben. Het vraagt veel van onze creativiteit en communicatie-skills. De 5 minuten smalltalk voor of na een meeting bij de koffiemachine waarin normaalgesproken een deal gesloten wordt, moet nu formeel via een computerscherm. Toch horen we ook positieve geluiden over het thuiskantoor: hogere concentratie en productiviteit, minder reistijd, meer rust en meer vrijheid tot het zelf indelen van de dag. Waar er voorheen veel angst was omtrent thuiswerken (wordt er niet stiekem de was gedaan?) is het vertrouwen van werkgevers nu enorm gegroeid. Een omschakeling. Het duurt niet lang meer voor we weer terug mogen naar kantoor, maar willen we dat nog wel?

Morgen - plexiglas en vloerstickers
Zo aantrekkelijk klinkt het niet. Vloerstickers voor veilige routing, foeilelijk plexiglas tussen bureaus, uitgedroogde handen van de hand sanitizers en vooral géén handen schudden. Maar wel contact, gezelligheid, connectie en saamhorigheid. Op afstand natuurlijk.

Wat een geluk dat wij voldoende ruimte hebben binnen ons kantoorpand voor de benodigde aanpassingen. Voor veel bedrijven is dit niet het geval. Dan is er roulatieschema nodig om de 1,5m afstand binnen het kantoor te bewaken. Maandag en dinsdag mag je komen, de rest van de week werk je thuis. Dan zit namelijk collega X op jouw plek. Hoe functioneert dit wanneer je op projectbasis werkt, in meerdere teams van verschillende mensen? Nog enkele dagen en dan kun je zelfs je kantoorpand 1,5m proof laten certificeren via SKG-IKOB. Niet de werkplekken blijken de bottleneck in de 1,5m afstand, maar juist de overige voorzieningen: de ontbrekende ruimte bij koffieautomaat, toiletten, vergaderruimtes, garderobe, lift en trappen. Nu worden alle kantoren omgebouwd in een veilige crisisopstelling - of wordt deze toch permanent? Is er op lange termijn niet een nieuw soort kantoor nodig? Waarin de veilige 1,5m is meegenomen in het ontwerp. Of is deze 1,5m afstand over een tijdje niet meer nodig, wanneer er een vaccin is, en moeten we massaal op zoek naar een duurzaam tweede leven voor de plexiglas tussenschotten?

Overmorgen - naar een nieuwe typologie? 
Is het kantoor van de toekomst groter? Met meer m2's per persoon? Wie gaat dit betalen? En is dit wel zo duurzaam? Ruimtegebrek is nu ook al een issue, moesten we niet meer plek maken voor groen? Voor WELL-being en het voorkomen van hittestress? Een plek voor lokale voedselproductie en duurzame energieopwekking? We hebben geen ruimte beschikbaar voor nog meer of grotere kantoren. Ja, er is nog steeds veel leegstand onder de kantoren dus ruimte zat?! Hadden we deze lege panden niet nodig voor de onder druk staande woningmarkt?

De nieuwe E-meeting discipline vraagt ook om een nieuwe ruimtelijke invulling. Wanneer we allemaal via onze computer vergaderen, hoe gaan we dan om met het nieuwe geluidoverlast? Zitten we straks allen weer bij elkaar in hetzelfde pand maar dan met een headset op? Dit klinkt als het einde van de kantoortuin. Wellicht is het kantoor van de toekomst een verzameling van individuele cabines, waar je veilig bent voor besmetting en geluidsoverlast en een goede concentratie is gegarandeerd. Toch onder één dak met je collega's die je op afstand kunt zien zitten in hun eigen cabine door de fysieke afscheidingen heen. 'Even langslopen' blijft vervangen door 'even videobellen'.

Of bevinden we ons op een kruispunt in de geschiedenis van kantoren en is de tijd aangebroken voor een nieuwe typologie?

Overmorgen - geen kantoren meer?
Is het kantoor van de toekomst niet een veel ruimer begrip? Met het nieuw verkregen vertrouwen van werkgevers in het ergens anders werken dan op kantoor, met nieuwe inzichten dat op afstand vergaderen prima werkt, met nieuw verlangen naar menselijk contact. Wat nu als we onze werkPLEK selecteren naar activiteit en enkele dagen per week op 'kantoor' werken en de rest van de week 'ergens anders'? Dat kan veel dichter bij huis, duurzaam! Het bijwerken van je mailbox en ander individueel werk kan vanuit een buurtHUB om de hoek. Bij behoefte aan inspiratie en met lekker weer kies je een buitenwerkplek in een weiland. En waarom boeken we niet een week extra op ons vakantieadres om de dagen dat het regent (of je verbrand bent) te werken vanuit een hangmat?

Spat het kantoor zoals we het kennen niet uiteen in allerlei verschillende plekken? En biedt dit ons bovendien niet perfect de kans om onze huidige kantoren herzien en te delen met elkaar, nu de bezetting van onze collega's toch niet 100% zal zijn omdat ze zich op zoveel andere plekken bevinden? Een bedrijfsverzamelgebouw van de toekomst, multifunctioneel in de breedste zin, een creatief broeinest, een speeltuin voor volwassenen? Maar dan mét kinderopvang en uiteraard rekening houdend met veilige 1,5m richtlijnen. Niet dichtheid, maar drukte moet immers voorkomen worden. Gelukkig is veilig gedrag van mensen prima onbewust en op een fraaie manier te sturen, met licht en een logische routing. Zonder vloerstickers en plexiglas.

Dit roept allerlei nieuwe vragen op, over eigenaarschap van dit soort plekken, over uitstraling en identiteit van het bedrijf borgen, over structuur en regelmaat. Vragen waar we op dit moment nog geen antwoord op hebben. Misschien maakt dit ook niet uit. De lessen die we hebben geleerd door de afgelopen periode thuis hebben een grote indruk achter gelaten. Eén ding is zeker, back to 'normal' dat gaan we niet meer.

Team ‘Geen kantoren meer’ RoosRos LAB – Nikki de Boer, Nathalie Rabouille, Steffan Wi-Tak