Hoe staat het met de brandweerkazerne in Oud-Beijerland

De destijds net in het vak begonnen architect Sander Ros keert na 15 jaar terug op de brandweerkazerne van Oud-Beijerland. Hij gaat in gesprek met operationeel manager John van den Bergh, die kort na de oplevering in dienst trad bij de gemeentebrandweer van Oud-Beijerland. Ondertussen heeft het gebouw een regionale functie (VRZHZ) en werkt de brandweer met flexwerkplekken.

Gewonnen prijsvraag
In 2004 ontwierp RoosRos Architecten het nieuwe pand. Sander vertelt: “Aan de hand van een gewonnen prijsvraag is RoosRos de architect van de brandweerkazerne geworden. Om een optimaal gebouw te ontwerpen hebben we met ons projectteam een dag meegelopen op de oude kazerne. Wat gebeurt er bij een uitruk? Hoe zijn de logistieke lijnen? Het leverde veel inzichten op.”

Snelheid
“We zijn met de logistiek van het gebouw begonnen; hoe komen de vrijwilligers binnen, waar zetten ze hun auto of fiets neer en wat zijn hun looproutes? Het geheim van een brandweerkazerne is snelheid. Daarna hebben we onderzocht hoe we de kavel zo optimaal mogelijk konden benutten. Om zoveel mogelijk voertuigen ‘eerstelijns’ neer te zetten hebben we de remise over de hele breedte van het kavel gebouwd. Het kantoor dat normaal gesproken vaak naast de remise geplaatst wordt, hebben we hier als een grote balk over de remise gelegd. De vuurrode kleur van het kantoordeel is in combinatie met zwarte remise en de witte schijf die het kantoor ondersteunt iconisch en herkenbaar als brandweerkazerne. Op de verdieping zijn naast kantoren ook de kantine en de instructieruimte geprojecteerd. Ook in het interieur spelen de kleuren rood, zwart en zilver een belangrijk thema.”

Regionale functie
Nu de kazerne een regionale functie heeft worden zowel de remise als de kantoorruimtes op een andere manier ingezet dan oorspronkelijk bedacht. John vertelt: “In de gemeente brandweer periode werkten we met zeven beroepsmensen die hier bijna allemaal hun eigen kantoor hadden. In 2013 is het kantoor gebruik als clusterkantoor voor de brandweren in de Hoeksche Waard en sinds juni 2021 zijn we overgegaan op flexplekken zodat collega’s uit de regio ook in Oud-Beijerland kunnen werken. Door de nieuwe regiofunctie en het nieuwe werken hebben we geschoven met de indeling. Zo hebben we de receptie omgebouwd tot stilteruimte en de functioneert de wachtruimte in de remise nu als magazijn. Daarnaast is het wassen van de ademluchtmaskers en het bijvullen van ademluchtcilinders tegenwoordig centraal georganiseerd. Ook deze ruimtes hebben dus een andere bestemming gekregen.”

Binnen en buiten
“Een aantal ruimtes zijn onveranderd gebleven en worden wekelijks met veel plezier gebruikt. Zo is de afgeschermde ligging van de instructieruimte een groot pluspunt. Hier bespreken en evalueren we ook tragische momenten waarbij geborgenheid verreist is. De patio – met de kantine verbonden middels een grote roldeur – is nog steeds heel populair. Naast veel frisse lucht zorgt deze binnen-buiten oplossing voor minder groepsvorming tussen de rokers en niet-rokers.”

Onderhoud
Na ruim tien jaar kent John het gebouw van binnen en van buiten. Hij blikt terug. “Achteraf zijn er altijd leerpunten. Zo krijg we van regionale collega’s als feedback dat de middelste kantoren over te weinig daglicht beschikken. De ramen in deze ruimtes zijn simpelweg te klein.” Sander is het daar helemaal mee eens. “Daglicht draagt bij aan hoe je je voelt in een ruimte!” John blikt ook terug op de onderhoudsvriendelijkheid van het gebouw. “ Wat het onderhoud betreft zijn er eigenlijk twee punten; de vloer in de remise en de gevelplaten, beide zijn na 15 jaar aan vervanging toe.” Destijds is de betonvloer geverfd met normale betonverf, later is daar een coating overheen gegaan omdat de vloer te veel vuil vasthield. Deze coating laat los op de plekken waar de voertuigen geparkeerd staan, omdat het rubber van de banden vrij agressief is. Daarnaast wordt binnenkort onderhoud gepleegd aan de buitengevel omdat de bevestigingsschroeven van de gevelplaten corroderen.”

Gezond en toekomstgericht
Jaren na de bouw van de brandweerkazerne streeft RoosRos naar ontwerpen die gezond en toekomstgericht zijn. Hoe komt deze visie terug in het gebouw? En wat was er nu anders ontworpen? Sander vertelt: “Vanuit onze huidige visie hadden we toen wellicht andere keuzes gemaakt. Ik zou nu streven naar veel meer daglicht in het pand en had ik minder streng vastgehouden aan het architectuurconcept. De rode balken, de zilveren binnenwanden en zwarte lijnen vind ik nu aan de harde kant. Met onze aangescherpte filosofie hadden we het gebouw nu wellicht zachter en vriendelijker ontworpen. Anderzijds is het op de gekozen conceptuele manier een heel iconisch gebouw geworden; in 2006 hebben we een eervolle vermelding ontvangen voor de Ruimtelijke Kwaliteitsprijs.”

Evolutie
Daarnaast ziet Sander ook elementen die aansluiten bij de visie van nu: “Wat heel gaaf is, is de kantine die met een grote roldeur gekoppeld kan worden aan de patio. Hierdoor loopt binnen en buiten heel mooi in elkaar over. Deze verbinding is een kwaliteit die perfect past bij onze visie op gezondheid. Het is leuk dat we steeds de kans krijgen om betere brandweerkazernes te ontwerpen. Door samen te blijven leren van onze eerdere keuzes en de evolutie binnen dit type projecten te volgen blijven er nieuwe en hopelijk steeds betere brandweerkazernes ontstaan.”

Geleerde lessen
Resume geleerde lessen:

1. Daglicht is een belangrijke factor in kantoorruimtes.
2. Zorg voor een juiste vloerafwerking en/of coating in de stalling. Rubberbanden hebben een agressieve invloed op bepaalde types afwerkingen.
3. Bevestiging gevelbeplating is aandachtspunt bij bepaalde types metalen gevelafwerkingen.

Projectteam: Henk-Jan Fix, Frans van Heemst, Sander Ros en Pieter Schipper

‘Hoe staat het met’ is een terugkerende rubriek waarin we in gesprek gaan met gebouweigenaren en gebruikers over projecten uit het verleden. Gezamenlijk kijken we kritisch naar het project en bespreken we de leerpunten die RoosRos in aankomende projecten kan meenemen.