MFA de Boezem & Co - Afval als grondstof

RoosRos Architecten heeft voor de gemeente Oud-Beijerland een MFA ontworpen. In de onderhandse aanbesteding had de gemeente de ambitie geformuleerd om de nieuwe MFA de Boezem & Co (voormalig Boezemsingel) een voorbeeld project van een duurzaam gebouw te laten zijn. Er werd gedacht aan installaties die zichtbaar zijn en die ook eenvoudig in de eigen woning toepasbaar zijn.

Onze missie is Respectvol Rentmeesterschap! We voelen ons verantwoordelijk voor een leef-, woon- en werkomgeving die bijdraagt aan het welbevinden en geluk van mensen. Niet alleen vandaag maar ook morgen, voor huidige én toekomstige generaties. We zijn op veel fronten actief om onze eigen organisatie en onze projecten verder te verduurzamen. De opgave van de gemeente Oud-Beijerland hebben we aangegrepen om invulling te geven aan onze duurzaamheidsambitie. We hebben in de aanbesteding van het project gesteld dat we de MFA circulair willen maken. Als slogan hadden we: bouwen met afval!

Een project in onze ‘achtertuin’ met een opdrachtgever die een hoge duurzaamheidsambitie heeft. Voor ons een perfecte testcase! Graag delen we onze ervaring over het ontwerptraject dat we hebben doorlopen. Het is voor ons een tussenstap naar de realisering van de MFA. De uitvoering is inmiddels van start gegaan.

Breed gebruik
De MFA wordt een gebouw voor de inwoners van Oud-Beijerland. Een plek voor jong en oud. Een gebouw als uitvalsbasis voor werk, voor het vieren van kinderfeestjes, het opdoen van werkervaring, spelen, sociale contacten opdoen, gelijkgestemde ontmoeten, hobby’s uitoefenen, kortom een zeer divers gebruik. Een ‘nieuw’ gebouw waar permanent gebruik van gemaakt wordt voor de komende 40 jaar.

Ontwerptraject
Voor het ontwerpproces hebben we intensieve ontwerpsessies gehad met alle vertegenwoordigers van de gebruikers. We hebben veel ervaring met een gebruikersgerichte ontwerpbenadering. Veel gebruikers kenden elkaar nog niet. In de ontwerpsessies is veel aandacht besteed aan elkaars wensen en behoeften ten aanzien van het ruimtegebruik. Dit vraagt een open ontwerphouding. Steeds varianten schetsen waarin wensen zijn vertaald, compromissen zoeken en vinden. De schetssessies maakten de wensen en behoeften visueel en de gebruikers begrepen elkaars ruimtelijke behoeftes en gebruikswensen. Hierdoor werd het mogelijk om het multifunctioneel gebruik verder te verdiepen en konden extra ruimtewensen worden ingepast. Tijdens dit proces kwamen de wensen en behoeften van gebruikers en ontwerpers steeds meer bij elkaar. Op deze manier ontstonden kansen en nieuwe mogelijkheden zoals een permanente fototentoonstelling van de fotoclub en het Odensehuis kan extra ondersteuning bieden aan de kinderopvang.

Oogstlokatie Puttershoek
Bouwen met afval! hadden we gesteld. Tijdens de ontwerpfase hebben we ons breed georiënteerd en verdiept in het circulair ontwerpen en bouwen. Met onze kennis en kunde zijn we aan de slag gegaan. We hebben ervaring met het transformeren van oude gebouwen en deze invullen met nieuwe functies. In de geschiedenis van RoosRos is dit altijd een belangrijk thema geweest, ook voor onze eigen huisvesting. Ons huidige kantoor is een oude opslagloods omgebouwd tot een modern architectenbureau. Zodanig ontworpen dat het al meerdere keren eenvoudig intern aangepast is aan de groeiende teamsamenstelling en veranderende werkmethodes.

Voor MFA de Boezem & Co moesten we dus op zoek naar afval of reststromen van productiebedrijven. Waar begin je? De gekapte zieke iepen lagen langs de dijken voor het oprapen, overleggen gevoerd met de Regionale Afvalstoffen Dienst (RAD), onderzoek gedaan naar productiebedrijven binnen de Hoeksche Waard, ons netwerk als partner bij Cirkelstad ingeschakeld en uitgezocht bij welke sloopbedrijven we terecht konden.

Om een volledig beeld te krijgen hebben we diverse voorbeelden bezocht, zoals Circl, Cartesiushof en The Greenhouse. Tijdens deze fase van kennisverbreding kwam de bouwmanager met een sloopproject waar hij ook bij betrokken was. De woonstichting HWWonen ging woningen slopen in Puttershoek en wilde de voor ons bruikbare materialen beschikbaar stellen voor de nieuwbouw van de MFA. Hiermee kwamen een groot aantal materialen beschikbaar waarmee we ook zijn gaan ontwerpen. Middels een schouw hebben we waardevolle bouwelementen uitgezocht en daar een ontwerp mee gemaakt.

Sloop
Na het oogsten van materialen kun je niet gelijk aan de slag. De geoogste materialen moeten eerst worden schoongemaakt, ontspijkert en in sommige gevallen op lengte worden gezaagd. Materialen die we hebben geoogst zijn: houten vloerplanken, houten balken, trottoirtegels, binnendeuren, dakbeschot. Bij dit hele proces is HWWerkt betrokken. Zij hebben de juiste mensen en faciliteiten om dit uit te voeren. Statushouders die werkervaring op doen en medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt dragen zodoende bij aan het nieuwe gebouw. Zo krijgt de inclusieve samenleving vorm.

Technisch Ontwerp
Een belangrijk onderdeel van de ambitie van de gemeente Hoeksche Waard is om de nieuwe MFA een voorbeeld project van duurzaamheid en circulariteit te laten zijn. Een voorbeeld waarbij technieken zijn toegepast die makkelijk in te zetten zijn om een verdere verduurzaming van de gebouwde omgeving te waarborgen. Dit door bijvoorbeeld zichtbare installaties, waarbij men kan zien wat er aan energie opgewekt wordt en wat er verbruikt wordt. Verantwoord materiaalgebruik, waarbij onderdelen los van elkaar worden toegepast, zodanig dat toekomstig gebruik van deze materialen mogelijk wordt gemaakt. Als we kijken naar de constructie van het project dan zijn er een aantal bijzonderheden. De fundering bestaat niet uit heipalen, maar is gefundeerd op staal. Stelconplaten en nastelbare balken dragen het gebouw. Vloer- en dakbalken van de woningen worden als dragende binnenspouwbladen gebruikt en het platte dak wordt met bestaande houten balken gemaakt. Plafonds worden gemaakt met houten latten die uit de bestaande vloerplanken zijn gemaakt. De constructeur heeft de constructieve berekening gemaakt met de dimensies van de geoogste houten balken. Betreft het exterieur van de MFA, de gevels worden gemaakt van gehalveerde trottoirtegels. Rondom de gedemonteerde woningen lagen trottoirtegels met verschillende gekartelde kantafwerkingen. Deze worden weer ingezet als gevels voor het nieuwe gebouw. In het interieur voldoen de binnendeuren van de woningen niet meer aan de huidige regelgeving, maar deze worden nog wel gebruikt als deuren voor de kastenwanden.

Betrokkenheid
Tijdens de voorbereidingen van dit project besloot de gemeente om ook haar inwoners te betrekken bij de bouw van de MFA. Dit door middel van een inzamelingsactie, geen geld, maar oude spijkerbroeken. Deze jeans kunnen we namelijk weer gebruiken als isolatiemateriaal. Door gebruik te maken van het netwerk van Cirkelstad hebben we veel aanbod van materiaal via deze partners gekregen.

De Boezem & Co wordt een mooi voorbeeld van een inclusief project. Het herbergt een grote verscheidenheid aan functies en doelgroepen.
Tijdens de voorbereiding en realisering van dit project zien we een intensieve betrokkenheid van gebruikers, HWWerkt, inwoners en lokale partijen die een bijdrage leveren aan de totstandkoming. Wij zijn nu al trots op de betrokkenheid en enthousiasme.

Samen werken aan de circulaire inclusieve samenleving!

Adviseur constructies: IMd Raadgevende Ingenieurs
Adviseur installaties: Visietech
Opdrachtgever: Gemeente Hoeksche Waard